[9/186] Bieszczadzka „Inka” z Olszanicy

We wrześniu w Domu Ludowym Olszanica odbyło się spotkanie poświęcone Helenie Żurawskiej nazywanej „Bieszczadzką Inką". Spektakl teatralny przygotowany przez mieszkańców Olszanicy i koncert zespołu muzyki dawnej „Filatura di Musica" uświetniły ten sobotni wieczór.

Prelekcja Krystyny Chowaniec opowiadająca o życiu i działalności urodzonej w Olszanicy Heleny Żurawskiej zainaugurowała spotkanie. Była absolwentką Politechniki Lwowskiej, którą ukończyła z dyplomem inżyniera rolnika. Prowadziła wraz z bratem 460 ha gospodarstwo rolne w Beniowicach koło Dobromila. We wrześniu 1939 r. po zajęciu części Polski przez ZSRR konno przedostała się na Węgry. W styczniu 1940 r. została zaprzysiężona, jako kurier wojskowy Bazy "Romek" w Budapeszcie i zaczęła obsługiwać trasę o kryptonimie "Las", biegnącą z Sanoka przez Żubracze do Ungwar i Budapesztu. Działała również na rzecz wolnej Polski po wojnie. 29 września 1948 r. w Gdańsku aresztowali ją funkcjonariusze UB. Po śledztwie trwającym prawie rok została skazana na śmierć. Prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Helena Żurowska została zgładzona strzałem w tył głowy w więzieniu mokotowskim 21 września 1949 r. Do dziś nie znaleziono miejsca jej pochówku, a wszystkie ślady wskazują na powązkowską „łączkę". Przygotowany przez mieszkańców spektakl odnosił się w formie improwizowanej do życiorysu bohaterki wieczoru i był skierowany przede wszystkim do młodego pokolenia, aby przybliżyć im realia młodej dziewczyny dorastającej w zupełnie innych czasach niż obecne. Spektakl odbywał się na zakończenie warsztatów teatralnych prowadzonych przez Agnieszkę Kowalczyk, a wystąpili w niej amatorzy m.in. mieszkańcy gminy.

Na zakończenie wieczoru zespół muzyki dawnej Filatura di Musica w składzie: Anna Zawisza – sopran, Magdalena Pilch, Marek Nahajowski – flety renesansowe, Julia Karpeta, Justyna Młynarczyk – viola da gamba, Patrycja Domagalska-Kałuża – klawesyn, wspaniale wykonał program złożony z utworów muzyki polskiej. Były to m.in. Psalmy Mikołaja Gomółki do słów Jana Kochanowskiego, jak też utwory instrumentalne wielkiego polskiego kompozytora epoki baroku Adama Jarzębskiego. Koncert upamiętnił tę wybitną postać z historii Polski Helenę Żurowską – Bieszczadzką „Inkę", urodzoną w Olszanicy.

Całe wydarzenie to projekt Fundacji Krośnieńskiej im. Ignacego Paderewskiego dofinansowany ze środków Muzeum Historii Polski w ramach Programu „Patriotyzm Jutra". Partnerem projektu była: gmina Olszanica i gminna Biblioteka Publiczna w Olszanicy, a współorganizatorem Stowarzyszenie Miłośników Olszanicy i Okolic.

Tłumnie przybyła publiczność oraz jej owacje dowodzą, że istnieje ogromna potrzeba organizacji tego typu wydarzeń w gminie.

Krystyna Magdziarczyk
msm