[3/170] Ustawa o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych – przyjęta bez poprawek

Ustawa przewiduje pomoc finansową dla działaczy opozycji antykomunistycznej i osób represjonowanych z powodów politycznych w latach 1956–1989. Ma być ona świadczona tylko osobom znajdującym się w szczególnie trudnej sytuacji materialnej w 2 formach: świadczenia pieniężnego i pomocy pieniężnej. Warunkiem jej przyznania będzie wcześniejsze uzyskanie od szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych statusu działacza opozycji lub osoby represjonowanej i spełnienie kryterium dochodowego.

Pomoc ma przysługiwać osobom o dochodzie nieprzekraczającym kwoty odpowiadającej 120% najniższej emerytury (gospodarujący samotnie) lub tym, których dochód na osobę w rodzinie jest niższy od 100% najniższej emerytury. Przyznawane przez szefa urzędu ds. kombatantów świadczenie pieniężne, wynoszące 400 zł miesięcznie, ma spełniać funkcję świadczenia rentowego o charakterze stałym, wypłacanego co do zasady przez 12 miesięcy z możliwością ponowienia wniosku o świadczenie po upływie 9 miesięcy jego pobierania. Szef urzędu ds. kombatantów będzie mógł przyznać tę pomoc na dłużej niż 12 miesięcy, do 60 miesięcy, a nawet bezterminowo – w wypadku osób powyżej 67. roku życia, albo też w wyższej kwocie. Ustawa przewiduje również pomoc jednorazową dla osób, które potrzebują np. wózka inwalidzkiego, aparatu słuchowego czy przebudowy mieszkania z powodu sytuacji zdrowotnej. Pomoc pieniężna ma być przyznawana – z wykorzystaniem rozwiązań przyjętych w ustawie o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego – jedynie incydentalnie osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej lub w związku z zaistnieniem zdarzeń losowych. Ustawa przewiduje zwolnienie świadczenia pieniężnego i pomocy pieniężnej z podatku dochodowego od osób fizycznych, pozwala także na pomniejszenie o kwoty tych świadczeń kryterium dochodowego uzasadniającego przyznanie dodatku mieszkaniowego na podstawie ustawy o dodatkach mieszkaniowych. Na mocy ustawy wyłączono także świadczenie pieniężne i pomoc pieniężną z dochodów branych pod uwagę w wypadku ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej, a wliczono świadczenie pieniężne i pomoc pieniężną do definicji dochodu z ustawy o świadczeniach rodzinnych.

W ustawie określono zasady nabywania statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych. Umożliwiono nadanie odznaki honorowej i potwierdzenie takiego statusu wydaniem legitymacji działacza opozycji lub osoby represjonowanej. Ustawa przewiduje też pierwszeństwo w przyznaniu działaczom opozycji i osobom represjonowanym środowiskowej pomocy socjalnej, w tym w uzyskaniu miejsca w domu pomocy społecznej, a także wskazuje na możliwość udzielenia pomocy w postaci udogodnień komunikacyjnych, świadczeń mieszkaniowych, kulturalnych, zdrowotnych i oświatowych przez samorząd terytorialny.

Ustawa wprowadza własne definicje działacza opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowanej z powodów politycznych. Zgodnie z nią do okresu uzasadniającego uznanie za działacza opozycji nie wlicza się członkostwa w organizacjach niezależnego ruchu związkowego i niezależnego ruchu studenckiego od 31 sierpnia 1980 r. do 12 grudnia 1981 r. Według ustawy status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych nie będzie przysługiwał temu, kto był pracownikiem, funkcjonariuszem lub żołnierzem organów bezpieczeństwa państwa, chyba że bez wiedzy przełożonych czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka. Status działacza opozycji lub osoby represjonowanej nie będzie również przysługiwał temu, co do kogo zachowały się dokumenty wytworzone przez niego lub przy jego udziale w ramach czynności wykonywanych w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji przez organy bezpieczeństwa państwa.

Status działacza opozycji antykomunistycznej oraz osoby represjonowanej z powodów politycznych stwierdzać będzie, wydając stosowną decyzję, Szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych na wniosek działacza opozycji antykomunistycznej, osoby represjonowanej z powodów politycznych oraz członka rodziny zmarłego działacza opozycji lub osoby represjonowanej. W procedurze stwierdzenia takiego statusu uczestniczyć mają prezes Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (obligatoryjnie) i wojewódzka rada konsultacyjna ds. działaczy opozycji i osób represjonowanych (fakultatywnie). Pomocy w sporządzeniu wniosku o stwierdzenie statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych udzielać ma Instytut Pamięci Narodowej oraz wojewódzka rada konsultacyjnych ds. działaczy opozycji i osób represjonowanych.

Zarząd Województwa Podkarpackiego powołał Radę Konsultacyjną. W jej skład wszedł między innymi Jan Kot z Ustrzyk Dolnych ponadto Józef Konkel, Henryk Kozik, Stanisław Stachowicz, Janusz Trybus i Tadeusz Trelka.